تجهیزات ضد انفجار چیست؟

تجهیزات ضد انفجار چیست؟

همواره انسان ها در مکان های بسیاری از وسایل و ابزار های برقی استفاده می کنند.
اما برخی از مناطق دارای شرایط خاصی هستند و اگر از وسایل برقی معمولی استفاده کنیم امکان دارد که با خسارات جانی و مالی زیادی مواجه شویم و به همین دلیل هم تجهیزات برقی ضد انفجار تولید و عرضه شدند.

تجهیزات ضد انفجاردر برابر گرد و غبار، نفوذ آب و سایر مایعات و از همه مهم تر در مقابل انفجارات و آتش سوزی ها مقاومت خوبی را از خود نشان می دهد و ما مکان های خطرناک از قبیل مخازن نفت و گاز، پتروشیمی ها، معادن، پمپ بنزین، سکو های CNG و … از تجهیزات ضد انفجار بهره می بریم.
وقتی صحبت از ضدانفجار بودن یک تجهیز است درواقع به معنای مقاومت آن در برابر انفجار نیست.بلکه بدین معنا است که آن تجهیز خود سبب انفجار نمیشود.محیط را منفجر نمی کند.
تجهیزات ضدانفجار که در Zone System اختصاراً با پسوند Ex d نام برده میشوند،دارای بدنه ی به شدت تقویت شده و عموماً با ضخامت بالایی هستند.بدنه ی این تجهیزات مانند یک گاوصندوق عمل میکند. و هرگونه انفجار و آتش سوزی داخلیِ آن ها،به هیچ وجه به محیط بیرون سرایت نمی کند.

انواع تجهیزات ضد انفجار

این تجهیزات ضد انفجار متناسب با نیازهای دمایی محیطی که در آن نصب می‌شوند به بخشش های زیر تقسیم می شوند :
ارتباطی مانند تلفن و موبایل
سرمایشی مانند کولر گازی ضد انفجار
روشنایی ضد انفجار مانند چراغ‌ها فلورسنت و …
محفظه‌ای ضد انفجار مانندباکس های ضد انفجارو…
کلیدی ضد انفجار مانند کلیدها ، سوکت وپلاگ ها و …
اتصالاتی ضد انفجار مانندانواع گلندها، بوشن و …

تجهیزات ضد انفجار ex در چه مناطقی کاربرد دارد؟

کارخانه های پتروشیمی و هسته ای
پالایشگاه ها و معادن
مخازن نفت و گاز
سکو های نفتی
پمپ بنزین و ایستگاه های CNG
آزمایشگاه های ساخت الکل های دارویی
انبار های کاغذ و رنگ
کار خانه ها و بسیاری از محیط های صنعتی

حتما تا به حال شما هم بر روی پلاک تجهیزات ضد انفجار با اصلاح و عبارت های گوناگون اعم از ZONE 0, ZONE 1, ZONE 2 و … مواجه شدید اما در اغلب مواقع افرادی از معنا و مفهوم آن آگاهی کامل را ندارند،. و پیشنهاد میکنم حتما مقاله انواع استاندارد های تجهیزات ضد انفجار را برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه فرمایید.

در این گروه از تجهیزات حفاظت بدین صورت است که طراحی آنها به شکل خاصی انجام شده و در شرایط نرمال توانایی ایجاد شعله ی منجر به انفجار حاصل از گاز یا بخارات قابل اشتعال را ندارند.

روش های حفاظت از تجهیزات در سیستم Zone

روش های حفاظت از تجهیزات در سیستم Zone شامل ۱۲ زیرمجموعه هستند که همگی به اختصار با پسوند Ex همراه هستند و به ضدانفجار بودن هریک از این متدها اشاره دارند و ما در اینجا به توضیح سه مورد از آن ها میپردازیم:

Ex- d

همانطور که اشاره شد این گروه همان تعریف تجهیزات Explosion Proof را دارند و شامل بدنه ی بسیار سنگین و مقاوم در برابر انفجار داخلی هستند . از این دسته از تجهیزات با نام تجهیزات Flame Proof (تجهیزات ضدآتش) هم یاد میشود.

Ex- i
تجهیزات این گروه همان تجهیزات Intrinsically Safe هستند .دو نوع Ex i وجود دارد. دسته ی اول با نام Ex ia که تجهیزاتی هستند که اجازه ی رخ دادن دو خطا(Fault) در حین کارکرد سیستم را می دهند؛در حالیکه دسته ی دوم با نام Ex ib که اجازه ی رخ دادن تنها یک خطا را می دهند.

Ex- e
به تجهیزاتی Ex e اتلاق میشود که در طراحی داخلی آن ها از المان اکتیو استفاده نشده باشد.یعنی هیچ المانی در این دستگاه وجود ندارد که باعث ایجاد جرقه شود.به طور مثال یک ترانسمیتر نمیتواند Ex e باشد چرا که دارای برد الکترونیکی است . به تجهیزات Ex- e تجهیزات Increased Safety هم گفته میشود . یعنی تجهیزات دارای ایمنیِ افزوده هستند . این تجهیزات بیشتر مختص جعبه های ترمینالی می باشند. یک سمت جعبه پایانه های مثبت و سمت دیگر پایانه های منفی را شامل شده و بین این دو یک جدا کننده(Divider) جهت امنیت بیشتر قرار میدهند .داخل جعبه نباید سیمی وجود داشته باشد که بتواند پایانه های مثبت و منفی را به یکدیگر متصل کند.با این طراحی دیگر نیازی به بدنه ی گاوصندوقی همچون (Ex d) جهت محافظت نیست زیرا در این کلاس محافظتی هیچگونه جرقه ای به وجود نمی آید .

برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این مقوله به این لینک مراجعه فرمایید

حفاظت دمایی سطح تجهیز :

مورد مهم دیگری که در استاندارد های حفاظتی به آن اشاره شده است بحث کلاس های دمایی تجهیزات است.طبق استانداردها دماهای متفاوتی از T1 تا T6 برای سطح تجهیزات در نظر گرفته شده است.دمای ماکزیمم برای هریک از این گروه ها در جدول،روبروی آنها نوشته شده است.اما هرکدام به چه معنا هستند ؟ این اعداد در واقع بیشترین میزان دمایی است که سطح تجهیز میتواند داشته باشد.بطور مثال اگر در یک پلنت پالایشگاهی،هم تجهیز T1 و هم تجهیز T6 داشته باشیم و بمب اتم هم در آن محیط منفجر شود دمای سطح تجهیز T6 نهایتاً ۸۵ درجه اما دمای سطح T1 تا ۴۵۰ درجه سانتی گراد بالا خواهد رفت.پس در مقایسه ی بین این دو تجهیز T6 بدلیل ماکزیمم دمای سطح پایینتر ایمن تر میباشد.